|
(وَالْوَالِدَاتُ ) бу сўз ҳамма оналар учун умумийдир. Лекин бу ерда хосланиб, фақат талоқ қилинган оналарнигина билдириб келяпти. Бунинг икки сабаби бор. Улар қуйидагилар:
а) Бу оят талоқ ҳақидаги оятлардан кейин нозил бўляпти. Оқим бу ердаги оналардан мурод талоқ қилинган оналар эканини кўрсатиб турибдики, уларнинг ҳаққини, нафақасини бериш эрнинг зиммасидадир.
б) Оят эмизиш учун ейимлик ва кийимлик тўлаш ҳақида гапиряпти.
وَعلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ
(Уларни (яъни оналарни) яхшилик билан едириб-кийдириш отанинг зиммасидадир). Бу гап
(وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلاَدَهُنَّ ) деган гапнинг ортидан бўляпти. Шундан кўриниб турибдики, бу ердаги оналардан мурод талоқ қилинган эмизувчи оналардир. Чунки ҳатто эмизмайдиган пайтида ҳам хотинни едириш ва кийдириш эрнинг бурчидир. Модомики, оят едириш ва кийдиришни эмизиш билан боғлаётган экан, демак, бу ердаги онадан мурод эрнинг ҳасмидаги аёл эмас.
Шунга кўра, оят талоқ қилинган эмизикли боласи бор аёлларнинг болаларини эмизиш учун ҳақ олишга ҳақли эканликларини баён қиляпти.
(وَعلَى الْمَوْلُودِ لَهُ ) (Бу иборани унинг учун туғилган, туғилганнинг эгаси, боланинг эгаси, деб таржима қилиш мумкин). Бу гапда боланинг онага эмас, отага мансуб бўлишига ишора бор.
(الْوَالِدَاتُ ) ва (الْمَوْلُودِ لَهُ ) сўзларининг мантуқида ота-онанинг меҳрибонлиги, бир-бирларига зарар етказмаган ҳолларида болага ғамхўр, эътиборли бўлишлари акс этган.
(وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذَلِكَ ворис зиммасида ҳам худди шундай (бурч) бор). Яъни, агар ота вафот этса, боланинг ва онанинг зарур эҳтиёжига яраша маблағ бўлмаса, эмизувчига ҳақ бериш меросхўрнинг зиммасига тушади. Бу ерда меросхўр сўзи умумий маънода бўлиб, ҳамма меросхўрга тегишлидир.
لاَ تُضَآرَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلاَ مَوْلُودٌ لَّهُ بِوَلَدِهِ
(Болалари сабабли ота ҳам, она ҳам зарар тортмасин). Яъни, бола сабабли ота онага зарар қилмасин ва она отага зарар қилмасин. Масалан, ота едириш ва кийдириш масаласида зиқналик қилмасин ёки аёл эмизишни истаб турса ҳам болани тортиб олмасин, она эса ортиқ даражада кўп ҳақ талаб қилмасин ёки бола ўзига ўрганиб қолганидан кейин атайин, тазйиқ ўтказиш мақсадида унга бошқа эмизувчи топинг, деб туриб олмасин.
62-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232